Aanleiding: Minetest spelen op Desktop: besturing met de toetsen aan de linkerkant van het toetsenbord werkt niet handig omdat de letters anders staan dan bij de oorspronklijke ontwikkeling van games op VS toetsenborden (alternatief voor pijltjestoetsen: WASD of ZQSD; soms kan je in het spel zelf die toetsen kiezen of omschakelen, zoniet kan je een andere toetsenbordindeling proberen)

Toetsenbord toevoegen in KDE/Plasma
– deze installatie: openSUSE 15.6 met KDE/Plasma 5.27.11
– standaard geïnstalleerd als Nederlandstalig met AZERTY indeling.

Bij-installeren toetsenbord:
– KDE Systeeminstellingen
– Hardware, invoerapparaten
– Toetsenbord, Tab onderaan optie Indelingen instellen aanvinken
– Toevoegen
– Kies wat je nodig hebt, bv Engels, VS
– Toepassen

Onderaan rechts heb ik nu “be” staan, een klik maakt daar “us” van, en nu staat mijn toetsenbord in QWERTY.

Maar bij het Minetest spel werken de WASD toetsen toch niet als gewenst; dat lijkt op lager niveau plaats te vinden.
De oplossing is dan ook veel eenvoudiger: in Minetest zelf kan je bij de instellingen de toetsen veranderen.
En aangezien dat je een toets kan intikken naar keuze, kan je zelfs de pijltjestoetsen kiezen, dat is nog aangenamer.

Raspberry Pi 500 Rev 1.0 Debian GNU/Linux 12 (bookworm)
Versie: US (er is ook een UK, momenteel geen andere versies verkrijgbaar - zoals een Belgische AZERTY bv)

Doos
De doos is eenvoudiger uitgevoerd
De documentatie is niet meegeleverd, je moet dus op de www.raspberrypi.com/documentation site gaan kijken, maar daar is ook niet alles te vinden. Dit is een negatief puntje, zeker voor een “educatief” bedoeld toestel.
1) Eigenschappen: https://www.raspberrypi.com/products/raspberry-pi-500/
2) Documentation: https://www.raspberrypi.com/documentation/computers/raspberry-pi.html
3) Technische fiche is nogal summier: (pdf!) https://datasheets.raspberrypi.com/pi500/raspberry-pi-500-product-brief.pdf

Gelijkenis
– De behuizing (toetsenbord) lijkt exact dezelfde grootte te hebben en is bovenaan wit.
– De F11 en F12 toets moet je met Fn+F1 en Fn+F2 nemen.
– Bovenop het toetsenbord is niet aangeduid waar welke de poorten zich bevinden op de achterkant. Als je het toestel wat naar voor trekt dreigt er een kabel te lossen of even slecht contact te geven. Je moet er dus over gaan hangen om te kijken waar de aansluiting zit, en als je het ongeveer nog weet van je vorige pi 400: pech, de poorten zijn van plaats veranderd.

Verschillen tussen Raspberry Pi 500 en Raspberry Pi 400
– de onderkant is wit en niet rood zoals de 400. De bovenkant lijkt witter door kleinere letters en minder de rode optie-functies. De onderzijde heeft nu 4 rubberen voetjes ipv 2.
– technisch: 8 Gb geheugen ipv 4, enz: Pi 500 kort samengevat – pdf!
– Er is geen Num Lock LED+toets meer!!?? Dit is de QWERTY versie, waar de cijfers direct toegankelijk zijn, en er is geen “cijfertoetsen-eiland” voorzien, maar de Pi-400 heeft ook op de QWERTY versie een cijfer-eiland in rode bedrukking rechts op het lettertoetsenbord. De toetsenbordsturing gebeurt nu anders, nl door een eigen RP2040 (bv Caps Lock LED is aangestuurd door een pin van de RP2040), en mogelijk zit dat achter de verandering (en weglating; ze hebben een missie met dit toestel, en willen de prijs zo laag mogelijk houden).
– In plaats van de Num Lock LED zit er een LED met een symbool van vierkant/driehoek/cirkel, uit de technische specificaties (1) of de documentatie (2) worden we voorlopig niets wijzer…Bij de Pi-400 gaat de NumLock LED aan als je een extern toetsenbord aansluit, en daar op Num-Lock drukt (of op de Pi zelf). Op de Pi-500 gaat er geen LED aan als je op een extern toetsenbord op Num-Lock drukt (wel die van het toetsenbord zelf natuurlijk).
– De power knop staat bovenaan rechts ipv vroeger mee op F10 (rechtstreeks voor aan, Fn+F10 voor uit), wat mij nooit gestoord heeft, en dus vlak naast de Delete/Ins knop. Zie je de vergissingen al gebeuren…? Gelukkig vraagt hij nog te kiezen uit de shutdown opties als je de toets per vergissing indrukt, maar de keuzes zijn “Shutdown”, “Reboot” en “Logout”. Je moet dan mikken op het kruisje van het venster of ESC drukken).
– PowerLED: groen vanaf opstarten, en dat groen knippert, ik weet niet waarom; blijkbaar als lees/schrijf led van de drive, of als aanduiding van netwerkverkeer? Er is immers geen led voorzien bij de ethernetpoort.

Starten en herstarten
– Na afsluiten: de power led brandt rood. Als je dan op de nieuwe power knop duwt, start de Pi op en wordt die led groen.
– Reboot in 23 seconden (tot desktop gestart)

Software

Nb: hierbij gaat het over gebruik van de meegeleverde SD kaart. Natuurlijk kan je andere systemen/versies gebruiken, en dan zal dit niet (allemaal) kloppen.

– Geen kantoor: Eigenaardig genoeg is er geen LibreOffice aanwezig, en bij de software installatie zelfs geen rubriek “office applications” of “kantoor/toepassingen”. Je kan wel zoeken op Office in het menu “Preferences, Add/Remove Software“, en dan krijge je een aantal “libreoffice” paketten, maar dan moet je zelf bijeenzoeken welke je moet installeren. Of je moet weten dat je kan kijken bij het menu, Preferences, “Recommended Software“, waar je dan gemakkelijk een software kan aanvinken als Chromium, Firefox, Claws Mail, .. . Hier heb je wél rubrieken, en in de rubriek “Office” staat maar 1 programma: “LibreOffice”. Dat is wat je nodig hebt; aanvinken, bevestigen, en op twee minuutjes (glasvezel) is het geïnstalleerd. Nu heeft het menu ook de “Kantoor” rubriek, met daaronder de LibreOffice programma’s Base, Calc, Draw, Impress, Math, Writer. Ik kan me niet herinneren iets “minimaals” gekozen te hebben bij installatie, op mijn standaard Pi400 stond Office wel onmiddellijk geïnstalleer.
– mc
(Midnight Commander): gewoon uit softwarebeheer.
– Git
Ik weet niet meer of die oorspronkelijk geïnstalleerd was, mogelijk ook meegekomen met de afhankelijkheden van Gambas.
– Gambas
Niet typisch voor deze configuratie, maar helaas lukt de eenvoudige installatie uit de softwarebeheerder niet voor Gambas3. Als je apart de Wayland module bij-selecteert, start Gambas3 daarna wel op maar toont van die rare horizontale lijnen als een defect televisietoestel.
Ik kan het menu “Project” niet oproepen in de IDE. Nee dat is de desktop, je moet eerst het vorige menu sluiten.
– een CLI applicatie: Hello world werkt, compileren tot testCLI.gambas werkt, kan opgeroepen worden vanop de commandline, kan inhoud .txt bestand tonen.
– een GUI applicatie: Knop en Message, werkt, kan ook .txt bestand openen en tonen.

Updates
Rechtsboven geeft een icoon aan dat er updates klaar staan, die kan je van daaruit bekijken en afhalen. Daarna krijg je een melding: “Uptodate”.

Systeem, instellingen
– eigenaardig genoeg geen ~/bin directory!

Gebruik
Meer werkgeheugen, sneller, meer opslagruimte (hangt af van de gebruikte SD kaart, kan je zelf wijzigen dus): het is een plezier om hiermee te werken, wat je bv goed merkt met LibreOffice.
Alle kabels aan het toetsenbord blijft ook zij nadelen hebben: in de tijd van de jaren ’80 homecomputers waren de verbindingen van de stekkers veel steviger, met schroefjes of een klem vastgezet, alles was niet zo fragiel als je met het toetsenbord beweegt.
Ik weet niet wat er met LibreOffice (7.4.7.2 LibreOffice Community) gebeurd is, maar de icoontjes van de toolbars/menu’s zijn flauw en onduidelijk.* Het “icon theme” of “style” kan je wijzigen in Tools/Options/LibreOffice/View; het staat op “Automatic (Colibre (SVG + dark))” (ja idd met dubbele haakjes); eens verzet naar “Colibre” zijn de icoontjes terug duidelijk en scherp. Je kan de verschillende mogelijkheden kiezen en uitproberen met “Apply” vooraleer met “Ok” te bevestigen en sluiten. Op Pi 400 (LibreOffice 7.0.4.2) was dat menu “Extra/Opties/LibreOffice, Beeld“, stond op “Automatisch (Colibre)”.
(* Dit is niet eigen aan de Pi500, maar eerder aan de software/versie, het zou voorkomen vanaf 7.3.7.2.)
De spatiebalk slaat regelmatig de spatie over die je denkt gezet te hebben. Als je aan de rechterkant drukt, hoor je wel de “klik”, maar die wordt niet geregistreerd als spatie. Je moet dus opletten goed in het midden van de balk te drukken.

Bij installatie van de nieuwe Firefox is er een nieuw profiel aangemaakt, een mooi standaard leeg profiel.

Zoals te vermoeden is zijn ze niet echt weg.

about:profiles
Kwestie dus om je oude profiel terug te laden; in de URL tik je about:profiles, en dan krijg je op je scherm een overzicht van de profielen.

Je kan dan een nieuw venster openen met een daar gekozen profiel.

Zo zoek je wat het goede is, en dat stel je daar dan in als standaard.

Profiles vraag
Maar als je nadien je Firefox opent, krijg je een waarschuwing dat een profile gebruiken met een oudere softwareversie problemen kan veroorzaken, en krijg je de keuze een nieuw profile aan te maken. (Misschien heb je er ondertussen al een rijtje, ze worden genummer -1 -2 -3..).

Waarschijnlijk heb ik de oude firefox nog gebruikt, doordat ergens een icoon of een link naar die oude verwijst.

De gegevens van een programma

De $XDG_DATA_HOME base directory bepaalt de “data” directory voor applicaties.
Terugvalwaarde is $HOME/.local/share

Vuilbakstandaard

Volgens de freedesktop specificaties zit het zo:
-locatie van de “hoofd” vuilbak is vastgelegd in systeemvariabele :
$XDG_DATA_HOME/Trash

Als die (XDG_DATA_HOME) niet gedefinieerd is, is de standaardwaarde voorzien:

~/.local/share/Trash/files

Bij het maken van een desktopgebruiker, maakt het systeem een trash directory volgens de waarde in $XDG_DATA_HOME/Trash of op de standaarlocatie.

Op de site https://software.opensuse.org kan je als OpenSUSE gebruiker normaal software installeren door op de knop “1 click install” te klikken.

Op dit moment werkt dat niet in mijn systeem: openSUSE Tumbleweed met Firefox 129.0.1.

Wat er gebeurt is dat je een grijs scherm met broncode te zien krijgt in een Firefox venster na een klik. (1)

Dat begint met metapackage xmlns:os="http://opensuse.org/Standards/One_Click_Install" xmlns="http://opensuse.org/Standards/One_Click_Install...

Volgens posts op een forum ontbreekt er een bepaald instellingenbestand voor Firefox: .y2usersettings (in je home directory).

Dat kan je zelf aanmaken met een editor als Kate, zie
https://bugzilla.opensuse.org/show_bug.cgi?id=1173781

Upd 01/2025: Dat lijkt trouwens niet altijd te lukken.

Uitleg

Op een openSuse Forum wordt gezegd dat de “one-click-install” alleen werkt met een Firefox die door openSuse is aangepast, dus niet met een zelf afgehaalde Firefox (nb wat hier niet het geval is).
Er wordt een speciaal “MIME-type” gebruikt, waardoor Firefox weet wat het moet doen met een .ymp bestand.
Bron https://forums.opensuse.org/t/cannot-install-1-click-ymp-files/141525/3

Alternatief
Wat one-click-install doet, is een YMP bestand downloaden en dat uitvoeren; dat kan je ook in twee stappen zelf doen:

• 1. downloaden door op de 1-click… knop rechts te klikken, bewaar als, naam wordt voorgesteld, bv gambas3.ymp (of voormelde “grijze” pagina bewaren, dat is het ymp bestand).
• 2. dubbeklik op het YMP bestand; dat zal Yast openen om verder te installeren.

Hieronder poging om de “foute” pagina en de inhoud van het .ymp bestand te tonen:
(meer…)

Korte versie:

su …
zypper repos -u

check

repo-backports-update
repo-sle-update
repo-update
aanwezig en staan aan.

sudo zypper refresh
sudo zypper update

grep baseurl /etc/zypp/repos.d/*.repo

sudo zypper –releasever=15.6 refresh

Dan rechtstreeks in een echte terminal (niet in X):
(kopieer eventueel eerst naar een tekstbestand met echo "..." > update.txt)

sudo zypper –releasever=15.6 dup –download-in-advance

Alles bevestigen.
Loopt.

Herstarten.

Software na-installeren:
– Nextcloud client: 3.12.2-bp156.1.3 nextcloud-desktop – Nextcloud desktop synchronisation client
– Gambas3 IDE: zie http://gambas.copyleft.be/blog/archives/3256 (via extra repo).

mysql, mariadb

Uit oude gewoonte log ik op de commandolijn nog in op mijn database-servers met het “mysql” commando, hoewel ze ondertussen op mariadb draaien. Aangezien mariadb compatibel is/was met mysql, was dat nooit een probleem.
(ik ben “tester” op mijn lokale machine “tumbleweed”)

Maar nu:
tester@tumbleweed:~> mysql -u mydblogin -h dbserver01.mydomain.interal -p
mysql: Deprecated program name. It will be removed in a future release, use '/usr/bin/mariadb' instead
Enter password: ...

Oplossing: eenvoudig mysql vervangen door mariadb als commondolijn oproep.
(ps: voorlopig kan je nog wel verder, en is het maar een waarschuwing)

Secure

De volgende fout dient zich dan aan:

tester@tumbleweed:~>mariadb -u mydblogin -h dbserver01.mydomain.interal -p
Enter password: ****
ERROR 2026 (HY000): TLS/SSL error: SSL is required, but the server does not support it

Het gebruik van de versleutelde verbinding is standaard geworden, en als je een reden hebt om dat niet te gebruiken (intern netwerk, ..) moet je het expliciet opgeven met een parameter als --skip_ssl :

mariadb -u mydblogin -h dbserver01.mydomain.interal --skip_ssl -p

tester@tumbleweed:~> mariadb -u mydblogin -h dbserver01.mydomain.interal --skip_ssl -p
Enter password: ****
Welcome to the MariaDB monitor. Commands end with ; or \g.
Your MariaDB connection id is 2439
Server version: 10.11.8-MariaDB-0ubuntu0.24.04.1 Ubuntu 24.04
Copyright (c) 2000, 2018, Oracle, MariaDB Corporation Ab and others.
Type 'help;' or '\h' for help. Type '\c' to clear the current input statement.
MariaDB [(none)]> exit
Bye

ICANN heeft in januari voorgesteld om “.internal” voor te behouden voor lokale netwerken, zoals het thuisnetwerk of een bedrijfsnetwerk dat niet publiek aan internet hangt.

Dat lost het probleem op dat voordien allerlei geïmproviseerde eigen namen werden gebruikt als “.loc”, “.local”, “….”, zonder dat er een éénduidige afspraak was.

Die is er nu wel, want in augustus besliste ICANN om inderdaad .INTERNAL daarvoor te reserveren.

OpenSUSE 15.4
(het probleem doet zich niet voor bij andere gebruikers van 15.4 op desktop/laptop)

Op een bepaald toestel heb ik het eigenaardige effect dat de desktop soms heel lang wacht om te reageren op bv het starten van een nieuw programma.
Eens het programma aktief is, werkt alles daarbinnen normaal.
Ik heb al geprobeerd meer geheugen te installeren (van 8G naar 16G), maar dat helpt niet.

Nu vond ik deze uitleg op reddit, waarin gesteld wordt dat het een bug kan zijn in de grafische drivers.

Ik probeer dus de instelling te veranderen van de compositor: menu SysteemInstellingen, Instellingen van het scherm, Compositor (kan ofwel af/aan bij het opstarten, en optie om toepassingen toe te staan compositor te laten blokkeren, deze laatste probeer ik eerst af te zetten).

Dat heeft niets opgeleverd, ik schakel nu (volgende dag) “Compositor, opstarten” uit op dezelfde plaats.

Update icoon
Uitschakelen van de updates die niet nodig zijn (*) in Tumbleweed is nu gemakkelijker:

• Menu, System Settings, rubriek “System”
• kies “Software Update”
• De update kan op Automatically staan of op “Manually”, kies dat laatste.
• De “Notification” frequentie kan hier ingesteld worden, bv “daily”, “weekly”, “monthly” .. ; zet op “Never”
• Als je op “Apply” klikt verdwijnt het icoon uit de takenbalk.

Rechtklikken op het update icoon en “Quit” kiezen (sluit “Discover”) werkt maar alleen voor de huidige sessie, als je nadien terug inlogt staat het icoon er terug.

(*) Het “update” icoon onderaan (groen/oranje update pijl in cirkel in takenbalk) is een gemakkelijke manier voor openSUSE Leap desktop gebruikers om updates te volgen, maar is niet van toepassing in Tumbleweed, je moet een update doen als een versie upgrade. Mogelijk veranderen ze dat nog ooit, maar zover ik weet wordt voorlopig aangeraden om de updates manueel te doen met “zypper dup”.

Thunderbird probeert zelf de instellingen op te zoeken, en net als bij OSX het gemakkelijk lijkt, gaat het natuurlijk ook fout, en komen er verkeerde instellingen in je programma staan, waardoor de mail niet werkt.

Inkomende heb je meestal keuze tussen
– imap = soort synchroniseren met de server; kan vanop verschillende toestellen voor hetzelfde mail adres, en/of te combineren met webmail.
– pop3 = afhalen van de mail naar je computer, goed als je maar vanop 1 toestel de mail leest, en zelf backups bijhoudt. Zelf opletten dat je niet te veel mail op de server laat staan als je die optie gebruikt, je ruimte op de server kan volgeraken zonder dat je het merkt.

Bv inkomende mail met imap (andere: pop=afhalen)
– server naam
– server poort, bv 993
– login naam (of je e-mail adres)
– wachtwoord en methode, bv “SSL/TLS”

Bv uitgaande mail, smtp.
Er zijn nogal wat mogelijkheden, en je provider geeft misschien niet alle details.

Uitgaande server: smtp
Je kan invullen:
– het adres van de uitgaande (smtp) server, meestal op een domein bij je provider.
– Poort (port): er zijn standaardpoorten als 2525 en 465, maar je provider moet dit opgeven, is daar ingesteld (en hoort bij de bovenstaande server; als die verandert kan ook de poort anders zijn).
Security en authorisation
Bij de aanmeldmethode en de beveiliging daarvan wordt het interessant, en gaat het ook wel fout, omdat er veel mogelijkheden zijn om uit te proberen als je het niet exact weet.
Connection security: SSL/TLS, none, STARTTLS,..
Authentication method: none, normal password, encrypted, kerberos, GSSAPI, NTLM, …
Soms wordt dat automatisch gedetecteerd, en soms gaat dat fout, en soms geeft je provider daar geen details over.
Soms moet je ook apart de user name geven voor de smtp server, dat kan bv je e-mail adres zijn (veel kans).

De achtergronden van de Raspberry Pi zijn landschappen, steden, enz.
Er is maar één meer abstracte achtergrond, dat is PiSystem.png; een witte achtergrond met zacht grijs getekende onderdelen die met pi/pi400 te maken hebben.

Rechtsklik, Burobladvoorkeuren, tab Desktop: Picture (toont de beelden uit /usr/share/rpd-wallpaper/

Je kan ook gewoon een achtergrondkleur instellen. Trouwens als je een tweede scherm aansluit, heeft dat enkel een achtergrondkleur.

De Rapsberry Pi laten opstarten in een bepaalde toepassing

Er is een map waar bij het opstarten gekeken wordt welke programma’s te starten:/home/pi/.config/autostart

ps: In documentatie vind ik ook nog andere gelijkaardige mappen: /home/pi/.config/lxsession/LXDE-pi/autostart

Het kan dat de map ~/.config/autostart nog niet bestaat;

• op één pi bestond die niet en heb ik die gemaakt
• op de andere bestond die wel en bevatte die een bestand LXinput-setup.desktop, met toetsenbord/muisinstellingen

Een programma dat je in deze map zet wordt automatisch uitgevoerd.

Opstarten met een zelfgeschreven applicatie in gambas3
– Vanuit de gambas programmeeromgeving (Gambas3-IDE) kan je een programma compileren tot uitvoerbaar, met de optie om een link op de desktop te maken; doe dat.
– de link kan je dan naar de autostart map verplaatsen (of kopieren).

Volgens de documentatie kan je upgraden van Leap naar Tumbleweed.
Reden: bv (recente versie van) programmeeromgeving Gambas3 compileren van broncode (lukte niet op Leap 15.5).

Boot van USB-stick met Tumbleweed (F9 of ESC of andere combinatie om bootmenu te krijgen en de USB drive te kiezen als startmedium).
Het is geen al te recente (vervangen door nieuwe “network install” afgehaald) Tumbleweed.

Kies voor “Upgrade”.
Kies bestaand systeem als doel om te upgraden (hier dus de Leap 15.5)
Kies “enable online repositories”.
Waarschuwing over openssl versie; ik kies de-installeren van de libopenssl-devel daarvan.

Installation settings geeft dan een overzicht met : “Product openSUSE Leap 15.5 will be uptdated to openSUSE Tumbleweed”

Installatie gestart, duurt lang ..

Vraag om bevestiging van nieuwere versie van H. … codecs uit repository .. (bevestigen).

Dan was ik even weg, en toen ik terugkwam stond gewoon de desktop open. Ik begreep het niet goed, maar hij was al herstart en had de desktop teruggehaald zoals die de laatste keer gebruikt was.
In een terminal cat /etc/issue gaf me Welcome to openSUSE Tumbleweed 20240913 ..”.

Ziet er goed uit. Ik verwijder de usb-stick met de network install iso.

azerty BE = azerty FR ! qwerty
azerty BE – azerty FR = qwerty
azerty BE + azerty FR § qwerty
azerty BE ! azerty FR _ qwerty
azerty BE ~ azerty FR altgr ! qwerty

Raspberry Pi OS

Raspberry Pi OS is sterk verwant aan Debian, maar is niet hetzelfde. Debian werkt met versies, en Raspberry Pi OS volgt die in grote lijn maar is tussendoor in “continual development” een beetje als een “rolling release” (vgl bv tumbleweed). Dat heeft zijn voordelen (altijd doorlopende ontwikkeling en verbeteringen zonder te moeten wachten op een nieuwe grote versie), maar ook nadelen; er zal in de loop der tijd gemakkelijker iets “breken”, terwijl je dat bij afgelijnde versies eerder zal hebben bij overgang naar de nieuwe grote “versie”.

Onderhoud
Apt-get is stilaan vervangen door apt.
Verder is het gebruik gelijkaardig als vroeger, behalve (vanwege de rolling release) voor de “upgrade”!

Zoeken

apt-cache search gambas3

Toon meer info:
apt-cache show gambas

Installeren van software
Eerst:
sudo apt update

+ installeren:
sudo apt install gamba3-ide

De-installeren:
sudo apt remove gambas3

Werkelijk ook alles wissen:
sudo apt purge gambas3

Upgrade
Dit is anders dan de bekende apt-get upgrade:

sudo apt full-upgrade

Check eerst eventueel de vrije schijfruimte:
df -h

Ruimte vrij maken (overgebleven bestanden van installatie/updates)
sudo apt clean

https://www.raspberrypi.com/documentation/computers/os.html#update-software

GPIO

https://www.raspberrypi.com/documentation/computers/os.html#gpio-and-the-40-pin-header

Firmware
Wees voorzichtig, maak een backup!

sudo rpi-update
...
sudo reboot
Vorige firmware versie:

sudo apt-get update

sudo apt install --reinstall raspi-firmware

Raspberry Pi 400 FR Kit

Deze kit bevat de embedded-toetsenbord-Raspberry Pi 400 met systeem op een 16 G grote SD-kaart er reeds in, een SD-card adapter, een voedingsadapter, en een bijpassende muis. In de doos ook een mini-hdmi naar hdmi kabel (de aanlsuiting is idd mini), en een -natuurlijk- Franstalig boekje: “Le Guide Officiel du débutant .. comment utiliser votre nouvel ordinateur”; inleiding in Raspberry Pi (een algemeen boek, niet alleen over de 400).

Het opstartscherm toont een eventueel toegewezen ip adres. De opstartprocedure leidt je snel door een paar keuzes; gebruiker en wachtwoord, land, taal, wifi of ethernet, en dan wordt de software gecheckt (updates worden afgehaald).
ps: Als je hier voor Belgie als land kiest, wordt de toetsenbordinstelling op Belgisch gezet, en staan een paar tekens niet meer juist (verschil Azerty BE en Azerty FR).
Er is geen root account wachtwoord gevraagd geweest.

Installatie eindigt met :

System is up to date

Daarna wordt aangeboden om te herstarten.

De commandolijn/terminal vermeldt Raspbian GNU/Linux 11 met kernel 6.1 aarch64 (geen Raspberry Pi OS).

Dan kan je verder software installeren: menu Voorkeuren, Add/Remove software .. bv “Ontwikkeling” (“Development”: Programmeren enz): het duurt even eer de lijst getoond wordt, dus waarschijnlijk wordt online gecheckt wat beschikbaar is …
Je krijgt een zeer lange alfabetische lijst, gelukkig is er links boven een “zoek” veld: “gambas..”; beschikbare versie is 3.15 (“Complete visual development environment”). Om verder te gaan moet het wachtwoord ingegeven worden.

Na installatie vind je het programma terug in het menu: Gambas 3.15.2.

Rechtstreeks starten
De Raspberry Pi bordjes hebben geen aan/uit schakelaar, (je moet de voeding onderbreken om ze te starten), maar deze Pi 400 heeft een toets op het toetsenbord waar een rood aan/uit icoon bij de F10 toets staat. Het leek een optie-combinatie te zijn; ook de optie-toets betekenis wordt in rode symbolen aangegeven, zoals F11 en F12 die onder F1 en F2 staan, PgUp en PgDown die bij de pijltjes staan, en die met de framboos-toets omgeschakeld worden. Maar als de Pi 400 uitstaat, kan je rechtstreeks op de F10 toets duwen om hem aan te zetten, de optie is niet nodig.

Updates
Rechtsboven komt een “update” symbool te staan, waaronder je 2 keuzes krijgt: bekijk updates, haal updates af. Als de updates zijn uitgevoerd, verdwijnt het icoon.

Rechts beneden in de takenbalk staat een update icoon dat aangeeft als er nieuwe updates te doen zijn (groen=ok, rood=belangrijke systeem/security updates, meestal met reboot,..).
Je kan via het icoon zien hoeveel nieuwe (en welke) updates klaar staan. Door een klik kan je ze daar vanop je desktop afhalen en installeren.

Als je het updates icoon niet wil zien, bv omdat je de updates manueel vanop de commandolijn doet, vanuit een script enz, kan je dat icoon verwijderen.

Rechtsklik op icon geeft wel “Quit” mogelijkheid, maar is alleen voor deze sessie.

Rechtsklik op takenbalk (ergens in het midden, niet op het icoon van de updates)

Enter edit mode…

Dan krijg je
– een venster met instellingen: “Panel Settings” met (add spacer …)
– bovenaan een balk met + add widgets, + add panel …,
– onderaan wordt de takenbalk gemarkeerd als “aktief”

Beweeg nu met pijltje naar het update icoon, je krijgt een optie “configure”, kies die.

Je krijgt System Tray Settings: (General).

Kies Entries

Updates: “Show when relevant” –> “Allways hidden”

Toepassen: Apply (het icoon verdwijnt uit de takenbalk)

Bewaar en sluit: Ok en sluit bovenaan de andere instellingebalk.

(ps: dit is de uitleg op Tumbleweed midden juni 2024)

Hoe Linux draaien op een Mac met een M1 processor?

Stel dat je typische Linux software wil draaien op een mac, bv programma’s gemaakt in de Gambas programmeeromgeving.

Er bestaan verschillende manieren om virtuele machine te draaien op een mac, denk maar aan Parallels (met Russische achtergrond, nu Corel), VirtualBox (nu van Oracle: VM VirtualBox Manager), QEMU (Free/opensource), enz.

Maar er is nog een andere, nieuwe optie bijgekomen: UTM (baseert op zich ook weer op QEMU)

https://mac.getutm.app download, sleep naar je applicaties, Finder, applicaties, UTM starten.

– What’s New opent, met “UTM Remote server for macOS, en UTM Remote client for iOS and visionOS..”
– Welcome to UTM met Create a New Virtual Machine, Browse UTM Gallery, User Guide, Support.
– Create New VM, download from utm gallery: daar heb je een aantal Linux-keuzes als Arch, Debian, Fedora, Kali, ReactOS, Ubuntu 14, 22, Geen OpenSUSE!
– Download openSUSE ARM.
– Start nieuwe Virtual machine en maak de keuzes (bv: Linux, Use Apple virtualisation (boot from kernel image(), Enable Rosetta (), Memory 4096 (=default), drive 64 Gb (=default), shared directory path (“Share-UTM” in Documents), name: OpenSUSE15-5, open VM settings.

Dan krijg je een “Information” overzicht en met keuze van logo bij “operating system” en ruimte voor een nota.
Je kan in de rubrieken kijken naar je instellingen (System, Boot, …)
System
– ok
Boot
– OS: Linux, Bootloader: UEFI
Virtualisation
– hier staat alleen Rosetta af.
Sharing
– hier zie je de gekozen drive
Display:
– staat ingesteld op Dynamic resolution en 1920×1200 WUXGA
Network
– hier heb je de mogelijkheid tussen “shared” (default) en “bridged” (Advanced)
De volgende knop is “Save”
Daarna krijg je een scherm met een play-symbool als in een youtube filmpje.
Als je daarop klikt start de vm met de installatie van de gekozen image.
Die installatie verloopt als een gewone installatie, met keuzes van taal, toetsenbord, tijdzone, enz, en ik merk dat alles nogal klein weergegeven wordt, de lettertjes zijn bijna onleesbaar. De installatie loopt tot ze klaar is en de VM herstart als OpenSUSE systeem. Daarbij wordt gevraagd: “UTM wil toegang tot de microfoon”. Daarna zie je een gewone typische OpenSUSE desktop.

Bij de gedeelde drive komt er een melding dat voor Directory Sharing de Virtiofs drivers nodig zijn. You can then run “sudo mount -t virtiofs share /path/to/share” to mount the share path.

Gebruik
In de Dolphin bestandsbeheerder zie ik ook nog de DVD ISO die ik gebruikte om te installeren.

Als ik Firefox start zie ik een vreemde zwarte rand rond Firefox, die Dolphin niet heeft.

Software installeren
Is in principe hetzelfde als anders; software.opensuse.org, voor 15.5 is er alleen de community package voor Gambas3IDE, 1Click install download, installeren. Ik krijg foutmeldingen bij installatie maar de lettertjes zijn zo klein dat ik ze niet kan lezen, en ik ga er voorbij.
Er begint toch iets te installeren, ik check nadien of het gelukt is. Mogelijk heeft het te maken met die SP1.. SP2.. SP3 updates. (idd blijkt achteraf).

De software is niet (helemaal) geïnstalleerd, ik ga nog eens rond langs het softwarebeheer om de overbodige repo’s uit te schakelen.
De gambas runtime ontbreekt, in installeer die apart. Nadien krijg ik conflicten met de versies: de runtime is 3.19, de rest 3.14. Ik ga toch maar door en zal nadien wel checken of het werkt.

Resolutie opgelost

Om de kleine lettertjes te counteren probeer ik de instellingen van de VM te veranderen: Display: Dynamic Resolution : OFF. Daarna start de openSUSE met een normale resolutie, die leesbare letters oplevert.

Rechter muisklik
In KDE gebruik ik veel de rechtermuisklik om opties in te stellen; maar de muis van de mac reageert niet op rechtermuisklik, en sommige opties kan ik niet via menu’ bereiken.
In het systeem van de mac: Systeeminstellingen, muis, “secundair klikken”: Uit –> Klik rechterzijde.
Nu kan je in de Linux desktop de rechtermuisknop klik gebruiken (maar het staat dan ook aan voor de hele mac).

OpenSUSE 15.5, Firefox versie (?) is plots onnoemlijk traag. Eigenaardig genoeg alleen voor “externe” websites. Als ik bv mijn localhost phpmyadmin start, is die normaal snel, en werkt goed. Ik heb geprobeerd wat te prutsen met allerlei instellingen, dns, enz, maar ik heb geen oplossing gevonden.

Ter vergelijking Chromium geïnstalleerd: die werkt wel goed.

Ter vergelijking Firefox gedownload en gedraaid vanuit de uitgepakte targz: deze werkt wel normaal.

Ik weet niet exact wanneer het probleem ontstaan is. Na een upgrade? Na gepruts met codecs omdat de youtube filmpjes niet werkten?