Uit de Robotics backend:

• Pinnen, met Seriële communicatie (Power, digital, PWM, analogue, interrupt, communication: UART/GPIO Rx/Tx, I2C, SPI,..)
• PinMode (pull up/down)
• Led en button: of apart LED en drukknop
• Interrupts: vermijdt Serial Library binnen interrupt
• Multitasking, maar geen parrallel programming of multithreading
• Delay(): of non-blocking delay?

De pixels kunnen gestuurd worden met waarden van 0-255 per RGB kleur.

Met als extreme waarden voor Rood, Groen, Blauw:

Rood is (255,0,0)
Groen is (0,255,0)
Blauw is (0,0,255)
Geel is (255,255,0)
Oranje is (255,165,0)

Maar ook tussenwaarden geven mooie resultaten..

Zacht geel (60,40,0), minder fel
Flauw blauw ( 0,50,0), geschikt om te laten zien dat er stroom is maar zonder veel licht te geven.
Fuchsia (150,20,20)

enz..

Arduino naar Raspberry Pi/pc

Seriele communicatie uit de Arduino sturen was al duidelijk (Arduino seriele print uitlezen).

Arduino stuurt een stukje tekst over de serieële poort:

Serial.print("ERRROR: value ");
Serial.print(iValue);
Serial.print(" exceeds maxvalue ");
Serial.println(LEDCOUNT*3);

Pc/Raspberry Pi via USB van/naar Arduino

Nu moeten we nog via de seriele poort opdrachten of data naar de arduino kunnen sturen, vanuit een Linux pc/Rasberry Pi, via de usb kabel (gemakkelijkste manier).

Het programma op de Arduino moet daarvoor op bepaalde momenten “luisteren” naar de seriele poort.

// Serial data in from usb port
void setup() {
// run once:
Serial.begin(9600);
}
void loop() {
  if (Serial.available() > 0) {
    String sData = Serial.readStringUntil('\n');
    Serial.println("Hello from Arduino.. you sent me: ");
    Serial.println(sData);
  }
}

Of met een tellertje:

// Serial data in from usb port
long lCounter = 0;
int iLoop = 0;
void setup() {
// run once:
Serial.begin(9600);
Serial.println("Hello from Arduino...waiting for your signal");
}
void loop() {
  if (Serial.available() > 0) {
    String sData = Serial.readStringUntil('\n');
    Serial.println("Hello from Arduino.. you sent me: ");
    Serial.println(sData);
  }
  //delay(100);
  lCounter++;
  if (lCounter > 128000) {
    Serial.println("Silence? .. ");
    lCounter = 0;
    iLoop ++;
    Serial.println(iLoop);
  }
}

Het sturen van data van de Raspberry Pi naar de arduino zal dikwijls met Python gebeuren, daar is online veel documentatie over te vinden.

Maar het kan bv ook met Gambas3: http://gambas.copyleft.be/blog/archives/2774, zowel van als naar Arduino.

Linux Arduino install

Zie ook vroeger de 1.x versie
1.8.13 IDE https://docs.arduino.cc/software/ide-v1/tutorials/Linux, download van de Arduino website https://www.arduino.cc/en/software : arduino-1.8.13-linux64.tar.xz

Maar er is ook een recentere versie, dus die geniet misschien de voorkeur:

Arduiono 2.0.3 IDE

– download de 2.x versie van de site: https://www.arduino.cc/en/software : arduino-ide_2.0.3_Linux_64bit.zip
– uitpakken: geeft een aantal submappen, maar nergens een shell script om te installeren.
– start het programma: arduino-ide (bv met dubbelklik, bevestigen dat je het vertrouwt).
– De bekende groene Arduino IDE start, en begint onmiddellijk allerlei dingen te downloaden en te installeren:

Downloading packages
arduino:avr-gcc@7.3.0-atmel3.6.1-arduino7
arduino:avrdude@6.3.0-arduino17
arduino:arduinoOTA@1.3.0
arduino:avr@1.8.6
Installing arduino:avr-gcc@7.3.0-atmel3.6.1-arduino7
arduino:avr-gcc@7.3.0-atmel3.6.1-arduino7 installed
Installing arduino:avrdude@6.3.0-arduino17

… (volledige log zie onderaan)

Poort

Met de arduino aangesloten kan je op de commandolijn:

lsusb

Bus 002 Device 001: ID 1d6b:0003 Linux Foundation 3.0 root hub
Bus 001 Device 003: ID 046d:c03d ... Optical Mouse
Bus 001 Device 002: ID 1a86:7523 QinHeng Electronics CH340 serial converter
Bus 001 Device 001: ID 1d6b:0002 Linux Foundation 2.0 root hub

Device 002 is de Arduino nano clone

Kies de USB poort (bv: /dev/ttyUSB0 staat klaar)
Kies het aangesloten bord hier Arduino Nano (clone)

Tools, processor: ATmega 328p old bootloader
Programmer: Arduino as ISP

Toegang tot de seriële poort

Je kan zien in welke groepen je al zit met :

groups

users

Root kan toegang geven tot de hardware:
sudo usermod -a -G dialout $USER

groups

users dialout

En voor sommige borden als Arduino Uno WiFi Rev2, ATMEGA328 moet je ook nog deze twee:

echo "SUBSYSTEM==\"usb\", MODE=\"0660\", GROUP=\"$(id -gn)\"" | sudo tee /etc/udev/rules.d/00-usb-permissions.rules

udevadm control --reload-rules

(zie https://github.com/snapcrafters/arduino/issues/10#issuecomment-716683018)

Library
Om extra hardware aan te spreken moet je meestal een library installeren, bv voor een ledstrip met neopixels:

Selecteer bij library manager: Adafruit_NeoPixel (1.10.7 nu).
Je kan via meer info naar :
https://github.com/adafruit/Adafruit_NeoPixel
Of instaleren met een druk op de knop ‘install’

Downloading Adafruit NeoPixel@1.10.7
Adafruit NeoPixel@1.10.7
Installing Adafruit NeoPixel@1.10.7
Installed Adafruit NeoPixel@1.10.7

eindigt in

“Succesfully installed …”

Check
Bij problemen, check:
– Na starten IDE moeten soms de parameters terug ingesteld worden voor het specifiek gebruikte bord, seriële poort, …
– Om de sketch naar het bord te “uploaden” moet er verbinding zijn (zit de usb kabel in het bord (of draait het van batterij waardoor het aangesloten lijkt?)
– Heeft de gebruiker de nodige rechten? (probeer eens de ide te starten als root eventueel)

---

(meer…)

Eén pc: ST3250410AS 250 GB

hdparm -T /dev/sda

/dev/sda:
Timing cached reads: 12268 MB in 1.99 seconds = 6159.64 MB/sec

Andere pc: WDC2500.. 250 GB

hdparm -T /dev/sda

… = 12341.71 MB/sec

Maar ligt het verschil aan de disk, of (de combinatie met) het systeem waar die in zit?

Als er iets mis is met een printer (netwerkverbinding verbroken, toner op, …) kan de printer in “pauze” komen te staan bij de gebruiker.
De gebruiker kan blijven printopdrachten geven, en die lijken door te gaan, maar eigenlijk komen ze allemaal in een wachtrij te staan.
Ook als de printer ondertussen in orde is, en andere gebruiker er kunnen op afdrukken, blijft een andere gebruiker geblokkeerd.

CUPS
De printer hervatten kan door de cups pagina op te roepen in de brower:

firefox http://localhost:631/printers

Daar kan je onder Maintenance, Resume printer kiezen.

Commandline

lpstat -p

printer HP_LaserJet_M402dn is idle. enabled since vr 18 mrt 2022 11:40:11 CET
printer HP_LaserJet_Pro_M201n disabled since do 24 mrt 2022 10:41:44 CET -
reason unknown
printer KonicaMinoltaC258 is idle. enabled since do 24 mrt 2022 11:40:29 CET

lpc status

HP_LaserJet_M402dn:
printer is on device 'hp' speed -1
queuing is enabled
printing is enabled
no entries
daemon present
HP_LaserJet_Pro_M201n:
printer is on device 'hp' speed -1
queuing is enabled
printing is disabled
2 entries
daemon present
KonicaMinoltaC258:
printer is on device 'socket' speed -1
queuing is enabled
printing is enabled
no entries
daemon present

Hervatten met cupsenable en de naam van de printer:
cupsenable HP_LaserJet_Pro_M201n
(er komt geen reaktie, maar als je checkt met lpstat:

lpstat -p

printer HP_LaserJet_M402dn is idle. enabled since vr 18 mrt 2022 11:40:11 CET
printer HP_LaserJet_Pro_M201n now printing HP_LaserJet_Pro_M201n-448. enabled since do 24 mrt 2022 11:47:05 CET
printer KonicaMinoltaC258 is idle. enabled since do 24 mrt 2022 11:44:37 CET


Instelling veranderen
Cups, Zoek “ErrorPolicy”:

• abort: taak afbreken (weggooien)
• resume: hervatten
• stop printer: geeft het “pauze” effect.

Serial

Een Arduino bord heeft een programma dat (-bv om het te debuggen-) feedback geeft met print:

In de setup:
Serial.begin();

Je moet ook de snelheid opgeven, dus bv:
void setup() {
Serial.begin(9600);
}

In de code-loop:
Serial.println(someValue);

Bv in een loop:

void loop() {
Serial.println("Hello from Arduino..");
delay(1000);
}

De developer kan in de IDE de feedback zien met de tool “serial monitor”.

Losgekoppeld

Maar ook eens het programma loopt en de Arduino niet meer aan de programmeeromgeving hangt, kan je die seriële communicatie opvangen. Hang de usb-kabel aan een usb-poort van een Linux computer (Raspberry Pi, …).

1. Rechtstreeks vanuit het systeem/commandolijn
Om de hardware te benaderen moeten we root rechten hebben, ofwel telkens met sudo, ofwel:

su root

****

Werp een blik op de usb poorten:

lsusb

Bus 002 Device 001: ID 1d6b:0003 Linux Foundation 3.0 root hub
Bus 001 Device 003: ID 046d:c31c Logitech, Inc. Keyboard K120
Bus 001 Device 002: ID 046d:c077 Logitech, Inc. M105 Optical Mouse
Bus 001 Device 004: ID 2341:0043 Arduino SA Uno R3 (CDC ACM)
Bus 001 Device 001: ID 1d6b:0002 Linux Foundation 2.0 root hub

tty

Seriëel in de Linux (unix) wereld is “tty”; en er zijn heel wat seriële apparaten mogelijk:

ls /dev/tty*

/dev/tty    /dev/tty20  /dev/tty33  /dev/tty46  /dev/tty59    /dev/ttyS12  /dev/ttyS25
/dev/tty0   /dev/tty21  /dev/tty34  /dev/tty47  /dev/tty6     /dev/ttyS13  /dev/ttyS26
....
/dev/tty15  /dev/tty28  /dev/tty40  /dev/tty53  /dev/tty9     /dev/ttyS2   /dev/ttyS4
/dev/tty16  /dev/tty29  /dev/tty41  /dev/tty54  /dev/ttyACM0  /dev/ttyS20  /dev/ttyS5
/dev/tty17  /dev/tty3   /dev/tty42  /dev/tty55  /dev/ttyS0    /dev/ttyS21  /dev/ttyS6
...
/dev/tty2   /dev/tty32  /dev/tty45  /dev/tty58  /dev/ttyS11   /dev/ttyS24  /dev/ttyS9

stty

Het commando dat de afkorting is van “Set Teletype”:

stty – change and print terminal line settings

Gebruik:
stty [-F APPARAAT | --file=APPARAAT] [INSTELLING...]

Wat?
stty -F

-F, –file=APPARAAT te gebruiken apparaat in plaats van standaardinvoer

Speciale instellingen:
speed de snelheid van de terminal tonen

Dus:
stty -F /dev/ttyACM0 speed

9600

(vreemd ik zou verwachten 115200 ..)
Eens proberen of ik hem kan verzetten:

stty -F /dev/ttyACM0 speed 115200

9600

Terug opvragen:

stty -F /dev/ttyACM0 speed

115200

Lees nu uit:
cat /dev/ttyACM0

SCD30 Raw Data

Carbon Dioxide Concentration is: 930.56 ppm

SCD30 Raw Data

Carbon Dioxide Concentration is: 930.51 ppm

Carbon Dioxide Concentration is: 929.86 ppm

….

Dit is dezelfde uitvoer die je krijgt in de IDE.
Je kan de Arduino aan eender welke bereikbare* Linux-bak hangen en vanop afstand met ssh inloggen en uitlezen, naar een logfile laten sturen, enz…

* bekend ip-adres

2. Serieële communicatie ontvangen met software
Vanuit eigen geschreven software in python of gambas3 kan je de serieële poort uitlezen.

2.1 Python:
Grofweg gezegd: gebruik import serial, creeer een object met eigenschappen in parameters, en maak een lus met serialobject.readline()

2.2 Gambas: gebruik SerialPort, creëer een object, zet eigenschappen, maak methode _Read(), gebruik een lus of Timer om uit te lezen.

MSpecifike hardware op Linux laten draaien is soms een uitdaging… en zeker als die meer dan 10 jaar oud is..
(meer…)

Het camera probleem
– camera-app start niet (blijft draaien alsof hij probeert op te starten, om dan in stilte te sterven)
– noch de voorste camera, noch de achterste (selfie) werkt.
– de zaklamp functie van de flash werkt niet meer.

Dit probleem is ontstaan na een aantal updates (waarvan de laatste 4.3.0.12, “sandboxing” Suomenlinna), maar er zijn op dat moment geen zekerheid gevende gelijkaardige meldingen te vinden op het Jolla forum, en er is geen nieuwe update.
Het is moelijk om te weten of een occasionele val (dus hardware defect) aan de basis kan liggen, of het probleem softwarematig is.

Echt bizar wordt het als iemand ontdekt dat de signal app wel nog de camera kan gebruiken!

Sailfish systeem: 4.3.0.12 (Suomenlinna)
Apparaataanpassingen: 0.0.9.8 *
Hardware: Sony XPeria XA2 (AOSP 8)

Zou “Apparaataanpassing” de “HW Adaption” zijn? (“The hardware areas which need adapting are: Display .. touch… audio … GSM .. Camera … power management … FM Radio (*) … zegt de documentatie).
(*) die trouwens ook niet werkt

Antwoord
Ondertussen (11 december) kwam er op een melding dat de camera en het bijhorende led-licht niet werken:
https://forum.sailfishos.org/t/4-3-0-12-jolla-camera-also-torch-does-not-start-at-all-as-well-as-videos-do-not-play/9000
.. een aanvaard antwoord:

devel-su;
ssu rr adaptation-common;
rm -r /var/cache/ssu/;
ssu ur;
pkcon refresh;
version –dup;
#sync; reboot;

Het is duidelijk dat je aan de slag moet op de commandolijn met root-rechten.

Zelf repareren
Op basis van bovenstaande post kan je op onderzoek om je eigen toestel zelf te repareren. Als je hetzelfde probleem hebt kan dit helpen… Zorg dat je een wifi verbinding aktief hebt en dat je batterij opgeladen is, en dat je bv een Linux laptop als afstandsbediening kan gebruiken.

Op je Sailfish: Instellingen (settings)
– ontwikkelaarsmodus: AAN.
– Externe verbinding: AAN.

Vul daar een wachtwoord in en noteer de gebruikersnaam (meestal “nemo”).
– Noteer het vermelde ip-adres voor de wifi (bv 192.168.0.2).

Log eerst vanop afstand in op je toestel (Linux terminal):
ssh nemo@192.168.0.2

Bevestig de authenticiteit van die “vreemde” host “yes”

Geef je wachtwoord als het gevraagd wordt, en je wordt verwelkomd met een Sailfish commandolijn scherm:
(password)
[nemo@Sailfish ~]$

Vraag beheerders-rechten aan:
devel-su

Geef het wachtwoord om op de root commandolijn te komen:
(password)
[root@Sailfish nemo]#

list repositories:
ssu lr

Om gemakkelijk te vergelijken kan je die uitvoer bewaren:
ssu lr>/home/nemo/Documents/repositories.txt

Als je vergelijkt met online beschikbare voorbeelden, wordt duidelijk dat bv “adaptation-common” ontbreekt.

Volg de bovenvermelde instructies (schijnbeweging van verwijderen, buffers opkuisen, update repositories, dan een terug een lijst vragen):

ssu rr adaptation-common
(geen reaktie)

rm -r /var/cache/ssu/
(geen reaktie)

ssu ur
(geen reaktie)

ssu lr

(repo adaptation-common is wel aanwezig nu! zie gedetailleerde log onderaan)

pkcon refresh

cache verversen
Opstarten
Software lijst verversen [==============] [90%]
Klaar

Terug een update starten

version --dup

REFRESHING CACHE AND DOWNLOADING PACKAGES
Refreshing: 90%
UPGRADING SYSTEM
Download (14 packages)
Install (14 packages)

Herstarten:

reboot

Connection to 192.168.0.2 closed by remote host.

Je ziet je smartphone nu herstarten. Geef je code en probeer uit.

Succes!

Oplossing
Een echte oplossing zal er zijn als de juiste herstel-procedure uitgevoerd wordt door een gewone update van het systeem…

---

(meer…)

Dit heeft op zich helemaal niets met Linux te maken, maar toch:

Na het aansluiten van een voeding van 19 V in plaats van 18,5 V startte mijn laptop niet meer op.

De lichtjes van capslock en numlock pinken en het scherm bevriest voor de computer echt start.

Misschien is het een waarschuwing en krijg ik het terug weg. Ik heb een aantal dingen geprobeerd die geen verschil maakten:
– de voeding losgekoppeld en gestart;
– batterij verwijderd
– bodem verwijderd (geeft toegang tot onderkant van moederbord – even gecheckt of alle kabeltjes ok zijn)
Telkens nadien opstarten.

Aangezien de melding van bios nog wel op het scherm verschijnt, probeer ik met esc in het bios te geraken; dat lukt.
Ik kijk rond, draai een geheugen test en harde schijf test (de korte versies), en die waren ok.

Uit informatie na een zoek blijkt dat bij dit merkt/type van toestel het pinken van die led’s een betekenis heeft volgens het aantal keer; 1=cpu, 2=BIOS, 3=geheugen, 4=grafische kaart, 5=moederbord, 6=BIOS.
In mijn geval pinkten ze 5 keer, en zou dat betekenen: moederbord om zeep: “General system board failure”.

Gelukkig bleek dat niet* waar te zijn; ik probeerde een elders gelezen combinatie van ctrl-alt-del na het inschakelen.
Dat deed ik een paar keer na elkaar. Daarna kwam de laptop er terug door; hij startte gewoon op. (*)

* Update december:
Helaas bleek het wel waar te zijn: de volgende dag startte hij definitief niet meer op. De linkse caps lock blijft branden en de ventilator begint loeiend te draaien. OOk nog na allerlei manieren van wachten en toetsencombinaties bij herstarten
Gelukkig had ik ondertussen dus nog de kans gekregen om mijn ssh keys te kopieren.
Helaas heb ik die kans niet benut…

Reset
(*) Een andere mogelijkheid is een reset van het moederbord:https://support.hp.com/in-en/document/ish_3932413-2337994-16

Bij problemen met de stabiliteit van je systeem (onverwacht hangen, crashen, enz kan je de logs nakijken en de onderdelen van je systeem controleren op verschillende manieren; hier het geheugen.

Hardware
Het geheugen kan samengesteld zijn uit verschillende geheugenmodules, die de vorm hebben van latjes met contacten, die in het moederbord zitten.
Deze hebben verschillende eigenschappen: de opslagcapaciteit (bv 1GB, 2, 4, 8..), aantal bits, het voltage, de snelheid, … en kunnen ook onderling verschillen; naargelang de mogelijkheden van het moederbord moeten ze gecombineerd worden, bv per twee. Gangbaar is om daarin telkens (bv twee of vier) samen aangekochte, op elkaar afgestemde modules te steken. Behandel de modules met zorg (statische electriciteit!).

Welk geheugen?

Je kan zien wat aanwezig is door naar de slots op het moederbord te kijken, of met een tool als lshw (/usr/sbin/lshw)
(Normaal uit standaard software repository, ong. 300k groot).

Installeren: sudo zypper install lshw

Gebruik: sudo lshw -C memory

Geeft bv:

*-memory
description: System Memory
physical id: 7
slot: System board or motherboard
size: 16GiB
capabilities: ecc
configuration: errordetection=multi-bit-ecc
*-bank:0
description: DIMM DDR4 Synchronous Registered (Buffered) 2133 MHz (0,5 ns)
product: M393A5143DB0-CPB
vendor: Samsung
physical id: 0
serial: 31CE22EC
slot: CPU0-DIMM1
size: 4GiB
width: 64 bits
clock: 2133MHz (0.5ns)
*-bank:1
description: DIMM DDR4 [empty]
physical id: 1
slot: CPU0-DIMM2
*-bank:2
description: DIMM DDR4 Synchronous Registered (Buffered) 2133 MHz (0,5 ns)
product: M393A5143DB0-CPB
vendor: Samsung
physical id: 2
serial: 31CE5DEC
slot: CPU0-DIMM3
size: 4GiB
width: 64 bits
clock: 2133MHz (0.5ns)
*-bank:3
description: DIMM DDR4 [empty]
physical id: 3
slot: CPU0-DIMM4
…

Testen

Het geheugen kan je testen met “memtest”, dat aanwezig is op installatiemedia (cd/dvd/usbstick).
Je kan memtest ook installeren op je computer; zoek “memtest86+”; klein en snel geïnstalleerd.
Daarna herstarten en memtest selecteren (bv: “openSUSE Leap 15.2 Memtest”).
(dus voor je systeem gestart is, bij de keuze van aanwezige besturingssystemen is “memtest” er in grub bij gekomen als extra opstart keuze.)

Bij een systeem dat regelmatig spontaan herstartte had ik duidelijk resultaat: onmiddellijk na de start werd scherm “rood” en kreeg ik ongelooflijk veel errors! (Zo snel? is de test wel juist vroeg ik me af?)

De helft van het geheugen verwijderd, de test gedraaid, dan verwisseld en de andere helft verwijderd en de test terug laten lopen. Het verschil is duidelijk, er is een probleem met één van de twee sets geheugenlatjes.

Nu uit de slechte set de boosdoener isoleren: steek één van de twee latjes in de computer en laat de test draaien; daarna het andere. In mijn geval was het duidelijk dat het éné geheugenlatje kapot was.

Check de richtlijnen voor het plaatsen van het geheugen; in mijn geval kon ik in slot 1 een enkele lat steken; en als ik per twee test, moeten twee dezelfde latjes in aangeduide slots geplaats worden (meestal ergens aangeduid in de binnenkant van de kast of bij de documentatie van het moederbord).

Na het verwijderen van de kapotte geheugenmodule gaf de computer geen probleem meer.

In dit geval was de slechte module zo slecht dat het er onmiddellijk uitkwam, maar er wordt hier en daar aangeraden de test toch te laten lopen tot minstens 8 (ik deed bv tot test 9), en je kan hem ook een nachtje door laten doen of 24 uur laten lopen als je herhaald wil testen om meer zekerheid te hebben.

Test 0: 1 cpu core test alle adres bits in alle geheugenbanken
Test 1: 1 cpu core schrijft en checkt consistentie van ieder adres.
Test 2: meer CPU’s doen test 1.
Test 3: met cache ingeschakeld allemaal 1-en of 0-en schrijven – zou belangrijkste “harde” fouten moet vinden.
Test 4: zoals test 3 maar met patronen van 8 bits; zou subtielere fouten moeten vinden.
Test 5: zoals 4 maar met random getallen; zou moeilijker te vinden fouten moeten vinden, moet best meer passes lopen.
Test 6: stress test waarbij block move wordt gebruikt; kan fout aan duiden maar niet het adres ervan.
Test 7: …
…
Test 10: initialiseert alle geheugen met een bepaald patroon, en wacht dan een paar minuten om te kijken of de inhoud stabiel gebleven is.
…
enz

Meer: https://www.memtest86.com/tech_individual-test-descr.html

Timing CAS, RAS, ..
Een geheugencel adresseren kost de kloktikken om een huidige rij te sluiten, de nieuwe rij te openen, de juiste colom te vinden.
tRAS + tRCD + tCAS

CAS
Een van de elementen die memtest toont is “CAS”, wat staat voor Column Address Strobe, en een vorm van vertraging aangeeft: namelijk hoeveel clocktikken het duurt alvorens het geheugen de waarden uit een “Column” van een open “Row” heeft opgehaald en doorgeeft nadat de CPU er om vraagt.
Hoe lager het CAS getal, hoe sneller dus. CAS timings kunnen verschillen per module, zelfs al hebben ze verder gelijkaardige eigenschappen (bv DDR4-3200). Nieuwer geheugen kan hogere CAS waarden hebben (bv 15 tov 5) maar in gebruik toch sneller zijn door de hogere kloksnelheid.

tRCD
RAS to CAS delay: het minimale aantal kloktikken dat de controller moet wachten om een nieuwe rij te openen.

tRP
Row Precharge: de controller moet minimaal zoveel klok tiks wachten om de huidige rij te sluiten

tRAS
Row Active time: aantal kloktiks wachten tussen openen en sluiten van een row

CMD
Command Rate: het aantal kloktikken dat een instructie aanwezig moet zijn om zeker te zijn dat ze gelezen is door het geheugen. Waarden als 1T en 2T.

Meer zie https://www.tomshardware.com/reviews/pc-memory-ram-frequency-timings,6328.html

De Belgische eID kaart gebruiken op OpenSUSE 15.2

(Zie ook een Ubuntu installatie in 2019 onder de titel e-ID: Belgische identiteitskaart lezen – moet eigenlijk “eID” zijn).

Van de overheidssite: (*4.3)

De eID is een elektronisch identiteitsbewijs (met chip) waarmee u elektronische verrichtingen kan uitvoeren.
…
Op dit moment bestaan er drie types identiteitsbewijzen waarmee bovenstaande elektronische verrichtingen kunnen worden uitgevoerd:
– de elektronische identiteitskaart voor Belgen ouder dan 12 jaar
– de Kids-ID, voor Belgen jonger dan 12 jaar
– de elektronische Vreemdelingenkaart

0. Snel uitvoeren
Eens je de uitlegt kent (zoniet: ga naar 1.) en de eerste installatie achter de rug hebt, en dit snel wil herhalen op een volgende computer met OpenSUSE 15.2*:

• software.opensuse.org zoek eid-mw
  “Alle dist” + zoek; selecteer eid-mw bekijken, toon community, 1 klik install, “ok”, ..
• YAST of zypper, voeg eid-viewer toe.
• probeer kaartreader met eid-viewer (bij geen reaktie, herstart het systeem en probeer opnieuw)
• Installeer Firefox plugin https://addons.mozilla.org/nl/firefox/addon/belgium-eid/versions/
• Test identiteitskaart+pin op https://iamapps.belgium.be/tma/?lang=nl

1. Hardware

Dit voorbeeld is gemaakt met:

* SiteCom ID Card Reader MD-064 V1 001
.. maar lijkt te werken met de meeste andere cardreaders.

– lezer, aparte micro-usb kabel (bijgeleverde is nogal kort)
– handleiding: geen
– software: geen
Compatibel:
– USB 2.0 / backwards compatibel USB 1.1
– “windows/apple” en “all operating systems”

* Camino (Tridis BVBA) Developed by Logon, www.log-on.be

– lezer met vaste kabel, usb.
– handleiding: geen
– mini-cd: “WIN” software (setup.exe, dll’s, driver bin32/64,..) en “Realtek Mac OS X Installer” (.pkg)
Compatibel:
– USB 2.0, cards 5V 3V 1.8V
– Win 7, 8 & 10, Mac 10.5.0 en hoger

2. Installatie

Procedure
1. Downloaden middleware
2. Installeren
3. Test Cardreader met eid-viewer
4. Browser plugin installeren
5. Test aanmelden

Kijk naar:
– Besturingssysteem/distributie
– Software voor beID
– Drivers
– Browser (Firefox/..)

Uit officiële documentatie:

Belgium eID PKCS#11 module (* 4.1)

“OPGELET: Er is een nieuwe versie van de eID Middleware en Viewer beschikbaar. Om uw elektronische identiteitskaart probleemloos te kunnen blijven gebruiken voor online toepassingen, is het belangrijk om deze nieuwe versies te installeren.”

Firefox Add-On:

“Om ervoor te zorgen dat Firefox automatisch de eID “PKCS#11” bibliotheek vindt, is een Firefox add-on ontwikkeld, de ‘Belgium eID add-on’. U kan die installeren via de Mozilla-store.”

3: Aan de slag (Log)
Dit is een letterlijk verslag van het verloop van de installatie, van download tot de test. Dit kan dienen als leidraad maar zal niet altijd helemaal hetzelfde verlopen bv door nieuwere versies van software enz.

I. Via YAST?

In Yast software management zoeken naar “e-id Belgium”: niet aanwezig.
(later zie ik dat het eID is ipv e-id, maar zonder extra repositories toe te voegen vind je ook “eID” niet in Yast)

II. Download van de overheidssite

Op de documentatie op eid.belgium.be (*4.4) zijn installatiepaketten aanwezig voor Debian, Ubuntu, Mint, Fedora, Red Hat/Centos, openSUSE (15.2 en 15.3), alsook de broncode in de vorm van een .tar.gz. Voor niet vermelde distributies verwijzen ze in een FAQ naar een externe site, repology, met Arch, Solus, Manjaro, openSUSE Tumbleweed, Gentoo, BSD, enz.

Ze publiceren hier ook de digitale handtekening om te checken:

Alle pakketten en repositories zijn digitaal ondertekend door de OpenPGP-sleutel met de volgende vingerafdruk:

B37D 9040 098C 3DEE E00F 6D08 A357 43EA 6773 D225

Wij raden aan om geen pakketten te installeren die niet met deze sleutel ondertekend zijn. Indien u het correcte “eID-archive” pakket voor uw distributie gebruikt, wordt de correcte sleutel automatisch geconfigureerd en hoeft u zich dus geen zorgen te maken.”
openSUSE Leap 15.2
openSUSE Leap 15.3

Link volgen : “Download eid-archive-suse.rpm”

Bestand opslaan. 11,3 KiB (11.572)

Downloads, klik op eid-archive-suse-2016-2.noarch.rpm

Opent het programma “Ontdekken” met knop “installeren”.

Wachtwoord root gevraagd. Daarna niets meer. Zag wel in “Ontdekken” dat er updates klaarstonden..
(Heeft dit nu enkel de repo toegevoegd? Toch manueel gaan uitpakken? Of ineens naar III…)

III. Of via software.opensuse.org
Je kan naar beschikbare software voor openSUSE zoeken op software.opensuse.org *(4.5)

Software: middleware

Package zoek in software.opensuse.org op “All distributions” (want anders krijg je nadien alleen officiële software, en niet die uit community repositories).
Op dit moment nog niet beschikbaar voor 15.3.

eid-mw (e-id middleware)

Resultaat:

eid-mw
Belgium electronic identity card PKCS#11 module and Firefox plugin

eid-mw-libs
Belgium electronic identity card PKCS#11 module – libraries

eid-mw-firefox
Firefox Extension for Belgium eID Middleware

eid-mw-libs-32bit
Belgium electronic identity card PKCS#11 module – libraries

eid-mw-libs-x86
Belgium electronic identity card PKCS#11 module – libraries

eid-mw-libs-64bit
Belgium electronic identity card PKCS#11 module – libraries

pteid-mw
Portuguese eID middleware

eid-mw-bin
Belgium electronic identity card PKCS#11 module – helper binaries

Voor openSUSE Tumbleweed is er een officiële uitgave
Officieel
5.0.8

Voor openSUSE Leap 15.2 (eid-mw, hopelijk komt rest mee indien nodig)

– security

Experimenteel
5.0.28

– home:jevez

Gemeenschap
5.0.3

Recentste beste? home:jevez Gemeenschap Eén klik installeren.. (opent Yast)

eid-mw

“Belgium electronic identity card PKCS#11 module and Firefox plugin”

“The eID Middleware provides the libraries, a PKCS#11 module and a Firefox
plugin to use Belgian eID (electronic identity) card in order to access
websites and/or sign documents.”

Repositories to be added:
https://download.opensuse.org/repositories/home:/jevez/openSUSE_Leap_15.2/ (home:jevez)

ID: 5D38E2BA6002AAFE
Name: home:jevez OBS Project
Fingerprint: CB70 CD86 BF12 6B0B DD7E CDFE 5D38 E2BA 6002 AAFE
Created: 08-05-20
Expires: 17-07-22

Software installation…

Installation was successful

Nadien in Yast zijn volgende “eID” paketten zichtbaar (allemaal in versie 5.0.3-lp152.3.2):
– eid-mw
– eid-mw-bin
– eid-mw-libs

Nog selecteerbaar zijn
– eid-mw-devel
– eid-viewer

Die laatste is ook nodig; kies eid-viewer, installeer. Ok.

Op de commandolijn: eid-vieuwer
Er gaat een leeg venster open voor eid-vieuwer, met de titels van de velden van de identiteitskaart.

Op de commandolijn staat:

No cardreader found.

Inpluggen usb-kabel Camino cardreader:

** Message: 15:19:28.981: readers changed

Insteken van de kaart in de lezer:

In het venster komen de gegevens van de identiteitskaart, met foto en data.

Nu zijn we zeker dat de hardware werkt.

Kaartlezer uittrekken, en andere insteken:

Segmentatiefout (geheugendump gemaakt)

Op andere usb-poort aangesloten en eid-viewer terug gestart:

** Message: 15:24:56.260: readers changed

Kaart ingestoken: werkt ook.

Software: Firefox plugin:

https://addons.mozilla.org/nl/firefox/addon/belgium-eid/versions/

Versiegeschiedenis van eID België – 8 versies

Wees voorzichtig met oude versies! Deze versies worden voor test- en referentiedoeleinden weergegeven.U dient altijd de meest recente versie van een add-on te gebruiken.
Nieuwste versie
Versie 1.0.32
Uitgegeven op 3 mrt. 2021 – 11,47 KB
Werkt met firefox 57.0 en later

Broncode vrijgegeven onder GNU Lesser General Public License, versie 3.0

Daaronder staat ook nog:

Oudere versies
Versie 1.0.31
Uitgegeven op 14 dec. 2020 – 11,56 KB
Werkt met firefox 57.0 en later

Kies de meest recente indien mogelijk: “Toevoegen aan Firefox”, bevestigen.

Testen:

https://iamapps.belgium.be/tma/?lang=nl

Sitecom, kaart ingestoken: ok, toont gegevens. Vraag pin-code.

“Aanmelden is niet gelukt.”

Vreemd. Ook niet na herstarten Firefox.

Daarna met Camino wel “Aanmelden geslaagd”!

Browser gesloten, Sitecom op andere usb poort, eid-viewer gestart; kaar er in (toont op scherm), en Firefox gestart: ook ok.

Opgepast, u blijft aangemeld tot u op “afmelden” klikt of de browser afgesloten hebt!

4: Bronnen

4.1 https://eid.belgium.be/nl/hoe-installeer-ik-de-eid-software

4.2 https://iamapps.belgium.be/tma/?lang=nl

4.3 https://eid.belgium.be/nl/wat-de-eid

4.4 https://eid.belgium.be/nl/linux-eid-software-installatie

4.5 https://software.opensuse.org

4.6 https://addons.mozilla.org/nl/firefox/addon/belgium-eid/

4.7 https://certif.iamfas.belgium.be/fasui/login/eidservice

—

Fout

Bij een bepaalde installatie krijg ik een foutmelding:
eid-viewer
Gtk-Message: 12:06:55.787: Failed to load module “appmenu-gtk-module”

(wordt vervolgd)

* OpenSUSE 15.3

Deze wordt nog niet vermeld op de software.opensuse site.
Ik voegde de security repository manueel toe met
zypper addrepo https://download.opensuse.org/repositories/security/openSUSE_Leap_15.2/security.repo
Daarna software beheer, zoek eid enz…

Werkt!

Een scherm zonder handleiding
Een optie voor gebruik bij je raspberry pi: Een touch-scherm met ingebouwde batterij en aansluitingen voor hdmi en usb. Adapter met usb-C. Audio mini-jack out (audio van hdmi) wat handig is voor de Pi 400 die geen audio-uit heeft.
Er is enkel een kaartje bij met een QR code om te scannen, die leidt naar een webpagina https://www.waveshare.com/wiki/15.6inch_FHD_Monitor (link).

Eigenaardig gedrag als:

Demo
– na even niet gebruiken staat scherm af; zet terug aan met lang indrukken (op gevoel) eerste knop zet het scherm een rooster van 4×4 tekst “demo” op het scherm; afwisselend een kolom met blauwe achtergrond en grijze achtergrond; die blijft heel de tijd pinken. Terug af en aan gezet en het is weg..- toch niet, duikt terug op. Op de online documentatie is helemaal NIETS te vinden over een “demo” stand…; de power knop dient alleen voor aan uit volgens de handleiding, dus hoe ik in “demo” stand ben geraakt .. geen idee.

Batterij
Heel vervelend is dat je geen batterij melding krijgt.
Als je lang rondspeelt in het menu van OSD (On Screen Display), dan vind je daar wel instellingen, en een van de diepst verstopte is die van de batterij-weergave. Die kan je aan en af zetten; als ze aan staat komt ze VAST rechtsboven in het scherm te staan.
Dat betekent voor de Pi: over het klokje. Het klokje wordt onleesbaar, en ook de batterij-weergave is maar leesbaar als je een donkere achtergrond hebt (bv mouseover op klokje).
Je kan de OSD weergave wel op meer transparant zetten om dat te verzachten; ik heb nu een moeilijk afleesbaar klokje en een bij mouseover af te lezen batterij-aanduiding. Je kan natuurlijk kiezen om de takenbalk van de Pi onderaan te zetten (rechtsklik voor instellingen).

Is er een power management? Is het een screensaver? Hier alvast iets:
https://raspberry-projects.com/pi/pi-operating-systems/raspbian/screensaver

De standaard afbeeldingbekijker op Raspberry pi is nogal beperkt tot het bekijken van beelden, en ik wil geen Gimp installeren. Ik wil snel een foto verkleinen of kantelen zoals ik op mijn KDE desktop doe in het standaard beeld-programma Gwenview of zoiets.

Op Raspberry bestaat dat ook, en heet dat Mirage.

sudo apt-get install Mirage

Kantelen, spiegelen, uitsnede nemen, verkleinen tot zelfgekozen aantal pixels in lengte/breedte met mogelijkheid tot behoud van de verhoudingen, enz.

Als je een png beeld of een log/tekst wil laten raadplegen vanop afstand met een browser, kan je een eenvoudig webserver gebruiken: nginx
(uitgesproken “Engine X”)

sudo apt-get update
sudo apt-get install nginx

Dat is voldoende om op je localhost de welkom-pagina te zien van nginx:
(raspberry pi browser “localhost”)

De plaats waar die werkelijk staat is: /var/www/html/index.nginx-debian.html

Zet in die map een gewone index.html, en die zal worden weergegeven in de plaats van bovenstaande.

De map is van root, je hebt dus root rechten nodig om er te mogen schrijven/wijzigen.

Je kan bv een submap maken en daar het script dat de data maakt rechen geven om te schrijven.

Als je een Raspberry Pi installeert met een image voor de SD kaart, is er waarschijnlijk nog niet-gebruikte ruimte na het “branden” van de “image”. Die kan je tegenwoordig gemakkelijk recupereren. Of soms gebeurt dat al bij installatie?

Bv met een micro-sd kaart van 32 GB:

Zet systeem op kaart:
# sudo dd bs=1M if=2021-03-04-raspios-buster-armhf-full.img of=/dev/sde

8212+0 records gelezen
8212+0 records geschreven
8610906112 bytes (8,6 GB, 8,0 GiB) copied, 772,7 s, 11,1 MB/s

fdisk -l

…
Schijf /dev/sde: 29,1 GiB, 31266439168 bytes, 61067264 sectoren
Disk model: SD/MMC
Eenheid: sectoren van 1 * 512 = 512 bytes
Sectorgrootte (logisch/fysiek): 512 bytes / 512 bytes
In-/uitvoergrootte (minimaal/optimaal): 512 bytes / 512 bytes
Schijflabeltype: dos
Schijf-ID: 0x257398ef
.
Apparaat Op. Begin Einde Sectoren Grootte ID Type
/dev/sde1 8192 532479 524288 256M c W95 FAT32 (LBA)
/dev/sde2 532480 16818175 16285696 7,8G 83 Linux

Bij het starten op de Raspberry Pi krijg je een tekst kort op het scherm, iets van resizing root/boot? filesysteem/partition ..

Daarna iets over checken van ssh keys.

En dan start de desktop. Je krijgt een welkom-scherm met een reeks vragen die je door de installatie loodsen; land, taal, toetsenbord (indien afwijkend), enz. Rechts beneden staat je ip adres indien van toepassing (bv 192.168.1.48).
Daarna word je gevraaagd het wachtwoord te kiezen. Vink hier zeker “Hide Characters” af, zodat je ziet wat je schrijft, want de toetsenbordindeling heb je op dit moment nog niet kunnen controleren. Ondanks de taalkeuze doet hij daarna trouwens vrolijk verder in het Engels.

Als je een netwerkkabel aangesloten hebt, kan je “skip” doen op de draadloze netwerken.
De projectie op het scherm wordt gecontroleerd: komt de afbeelding overeen met de werkelijke schermgrootte of missen er dingen of is er een zwarte rand? (bij mij is die goed)

Daarna kan het systeem gecontroleerd en bijgewerkt worden, wat even kan duren, downloadverkeer veroorzaakt, en extra ruimte inneemt; normaal mag dat allemaal geen probleem zijn en up-to-date is veiliger. “Next”.

22:24- compare,.. download, update …
22:38 ..installing updates – please wait …
22:41 System is up to date

(ok)
“Setup Complete”

Ik kijk in bestandsbeheer en zie dat ik nog 20 GB vrij heb, dus ik veronderstel dat hij de SD kaart wel optimaal benut en niet blijven hangen is op de bv 8 GB van de image.

Druk op de “Print Scrn” toets op je toetsenbord.
Er komt een bestand in je home map te staan met een naam als: 2021-05-21-121235_1824x984_scrot.png
Scrot is de naam van de screenshot applicatie.
Je moet het bestand daarna zelf bijsnijden als je maar een deel van het scherm wil.

Wat als je Pi “headless” draait (of gewoon net niet het juiste kabeltje hebt om je Pi Zero van een scherm te voorzien) en toch je Pi wil afsluiten zonder de voeding uit te trekken?

Er zijn een paar verschillende mogelijkheden, die afhangen van wat er geïnstalleerd is: geen desktop, wel een desktop, netwerk en ssh draait, …

Met netwerk
Als een netwerkverbinding mogelijk is: inloggen met ssh en
– sudo shutdown -h now voor afsluiten
– sudo shutdown -r now voor herstarten

Zonder netwerk, zonder desktop
Sluit een toetsenbord aan (usb). Er zijn 2 mogelijkheden:
1. Je staat op een login prompt. Tik een bestaande gebruikersnaam en wachtwoord. (“pi”, enter, “raspberry”).
Ga hieronder verder.
2. Je staat in een aktieve terminal
tik shutdown -r now

Zonder netwerk, met Desktop
Sluit een toetsenbord aan en doe de handelingen in de desktop die je normaal zou doen om af te sluiten, maar gebruik de shortcuts op het toetsenbord:
– Open het menu: Pinguin-toets (of gnome of eender welk symbool op die menu toets staat);
– ga naar de Shutdown/Afmelden menukeuze: pijltje naar beneden bv 13 keer (tel op voorhand hoeveel bij jou van toepassing is; er zijn meer onderverdelingen als er meer software geïnstalleerd staat, bv: Programmeren, Onderwijs, Kantoor, Internet, Muziek-Video, Grafisch, Spelletjes, Systeemgereedschap, Hulpmiddelen, Help, Voorkeuren, Opdracht uitvoeren, Afmelden). De eerste keer pijl-naar-beneden maakt de bovenste menukeuze aktief, tel dan verder.
– Afmelden = enter
– Bevestigen = enter
(als je wil herstarten doe je pijltje naar beneden + enter)

Op zoek naar een Brother MFC laser-kleur printerdriver; kijk eerst in softwarebeheer Yast, Software, zoek, brother…

printer-driver-brlaser – Driver for (some) Brother laster printers

In de uitleg erbij staat dat de meeste Brother printers een standaard printtaal als PCL of Postscript ondersteunen. Als je een monochrome Brother laserprinter hebt, of een multifunctionele, en andere open source drivers niet werken, kan je deze proberen.

Er worden een aantal ondersteunde printers opgesomd:

Brother DCP-1510 series Brother DCP-1600 series Brother DCP-7030 Brother DCP-7040 Brother DCP-7055 Brother DCP-7055W Brother DCP-7060D Brother DCP-7065DN Brother DCP-7080 Brother DCP-L2500D series Brother DCP-L2520D series Brother DCP-L2540DW series Brother HL-1110 series Brother HL-1200 series Brother HL-2030 series Brother HL-2140 series Brother HL-2220 series Brother HL-2270DW series Brother HL-2375DW Brother HL-2390DW Brother HL-5030 series Brother HL-L2300D series Brother HL-L2320D series Brother HL-L2340D series Brother HL-L2360D series Brother MFC-1910W Brother MFC-7240 Brother MFC-7360N Brother MFC-7365DN Brother MFC-7420 Brother MFC-7460DN Brother MFC-7840W Brother MFC-L2710DW series Lenovo M7605D

Ook vind je een scannerdriver:

brscan4 – Brother Scanner Driver
SANE drivers from Brother for brscan4 compatible models.

Daarna de printer installeren via Yast.
(zie ook http://linuxuser.copyleft.be/liglog/?p=6739)

Als je nummer er niet tussen staat, bv MFC9465, kan je een andere proberen, bv en uitproberen wat werkt.
– 7420 (brlaser v6)… testprint 2 pagina’s: apart, rare vakjes en vlakjes op begin van blad, rest leeg
– MFC 9500 … testprint 2 pagina’s, apart geprint, zwart-wit als gewone laserprinter, niet recto-verso.
– 6550 MC …testprint 2 pagina’s: apart geprint, zwart-wit als gewone laserprinter, niet recto-verso.
– …

Beter toch de brother drivers afhalen…

https://support.brother.com/g/b/downloadend.aspx?c=be&lang=nl&prod=mfc9465cdn_eu_as&os=127&dlid=dlf006893_000&flang=4&type3=625

Driver Install Tool
The tool will install LPR, CUPSwrapper driver and scanner driver (for scanner models).
22/01/2021
(2.2.2-2) 0.02
MB

Terminal, gunzip linux-brprinter-installer-*.*.*-*.gz
Dan moet je het programma uitvoerbaar maken en als root draaien.

localhost:/home/cybrarian/Downloads # chmod +x linux-brprinter-installer-2.2.2-2
localhost:/home/cybrarian/Downloads # ./linux-brprinter-installer-2.2.2-2
Input model name ->MFC-9465CDN
You are going to install following packages.
mfc9465cdnlpr-1.1.1-5.i386.rpm
mfc9465cdncupswrapper-1.1.1-5.i386.rpm
brscan4-0.4.10-1.x86_64.rpm
brscan-skey-0.3.1-2.x86_64.rpm
OK? [y/N] ->y

Licenties bevestigen y, y..