Standaard Wayland
Een installatie van Raspberry Pi OS (vh Raspbian) vanaf ergens versie 12 (Bookworm), krijgt automatisch het grafisch systeem Wayland in plaats van X11.
(Bij mij heeft Wayland het menu onderaan, bij X11 standaard bovenaan).

Overschakelen naar X11

Als je toch X11 nodig hebt (compatibiliteitsredenen bv), kan je overschakelen via de Raspi-config tool:

sudo raspi-config

Dat opent een “blauw” scherm met een 9-tal keuzes, ga naar de “Advanced Options”

Daar zie je bv rond 7 de keuze “Wayland”; “Switch between X and Wayland backends”.

Met die keuze kan je overschakelen tussen X en Wayland.

Je moet dan ook bijhorende Window Manager kiezen;
– Bij Wayland kan je bv “Wayfire” en “Labwc” hebben als Window Manager.
– mogelijk is er voor X11 maar 1 (Openbox) en moet je niet echt kiezen.

Na de X11 keuze antwoordt het scherm: Openbox on X11 is active (ok).

Finish om de instellingen te verlaten.

En kies best voor reboot om alles nieuw in te lezen en het starten te checken.

Als het beeld van je eerste/tweede monitor is uitgevallen moet je die even af/aan zetten.

Een ander zicht
Je krijgt in principe dezelfde desktop-achtergrond en je documenten en programma’s blijven ook allemaal.
Het kan er wel anders uitzien, menu’s, logo’s, lettertype, snelheid kan verschillen, enz.
En sommige dingen zullen wonderwel terug werken 😉